اختلال خواب چیست؟ | روشهای درمان بی خوابی و مشکلات خواب-محمود جولایی

اختلال خواب، به خصوص بی‌خوابی و همچنین بدخوابی گریبانگیر تعداد بیشماری از مردم جهان بوده و مبتلایان از این مشکل به شدن رنج می‌برند. برای کشف علاج «اختلال خواب و بی‌خوابی» و همچنین برای درمان و رفع آن‌ها، پژوهشگران و متخصصین در سراسر جهان با جدیت به مطالعه و تحقیق پرداخته‌اند و نتایج و راه‌حل‌های خود را به صورت مقالات علمی در مجلات تخصصی معتبر منعکس کرده‌اند. در این مقاله راز موفقیت، برای آگاهی عموم علاقمندان، به جمع‌آوری مطالبی پرداخته‌ایم که نشان دهیم اختلال خواب چیست و امیدواریم توصیه‌های مفید پژوهشگران بتواند مورد استفاده شما عزیزان قرار گیرد.

تعریف علمی اختلال خواب یا بی‌خوابی

خواب نیز چون بیداری، بخشی از روال طبیعی زندگی ما را تشکیل می‌دهد. حداقل یک سوم از زندگی انسان در خواب می‌گذرد. نیاز به خواب در سال‌های نخست زندگی بیش از دوره‌ میانسالی و پیری است. نوزاد در قبال هر یک ساعت بیداری نیازمند به دو ساعت خواب است، در حالی که برای یک فرد بالغ در برابر یک ساعت بیداری، کمتر از نیم ساعت خواب کافی است. همچنین باید توجه داشته باشید که حفظ دوره‌های منظم خواب کافی برای ادامه زندگی، لازم و ضروری است. حالا آنکه متخصصان می‌گویند، شیوع اختلال بی خوابی و کم خوابی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، تا جاییکه در افراد بالای ۶۵ سال بیشترین میزان انواع اختلال خواب گزارش شده است.

منظور از بی‌خوابی، دشواری در خوابیدن یا دیر به خواب رفتن است. خیلی‌ها تصور می‌کنند که بی‌خوابی فقط شکل مزمن نخوابیدن در تمام طول شب است، اما این‌طور نیست. اختلال بی‌خوابی (به انگلیسی: insomnia) به دیر به خواب رفتن، چند بار بیدار شدن در طول شب و اختلال در خوابیدن مجدد اطلاق می‎شود. به طور کلی در مورد بی‌خوابی، دو نوع مشکل و شکایت عمومی وجود دارد؛

• وجود دشواری در ابتدای خواب. فرد نمی‌تواند تا اراده کرد و سر به بالش گذاشت بخوابد.
• دشواری در طول مدت خواب. فرد در طول شب بارها بیدار می‌شود و یا خواب عمیق ندارد.

بی‌خوابی را باید از خواب کوتاه مدت ولی با کیفیت طبیعی و راحت متمایز نمود. یعنی افرادی هستند که با 5 ساعت خواب عمیق شبانه، کاملاً راحت و سرحالند. ما در ادامه به این موضوع که اختلال خواب چیست، خواهیم پرداخت.

اختلال خواب چیست؟

عده کمی از مردم جهان به راحتی و سریع به خواب می‌روند، اما فرایند خواب رفتن در بیشتر مردم، روند کند و زمان‌بری دارد. اختلال در خواب علت‌های گوناگون دارد ولی در واقع زیاد یا کم خوابیدن، نرفتن به مرحله عمیق خواب و پریدن از خواب را اختلال خواب می‌نامند. اختلال و مشکلات در خواب را در سه گروه طبقه‌بندی می‌کنند که عبارتند از:

• اختلال خواب اولیه یا بی‌خوابی ایدیوپاتیک
• بیدار شدن‌های مکرر در حین خواب
• بیدار شدن‌های ناخواسته در نیمه‌های شب و ناتوانی در خوابیدن

اختلال و مشکل در آغاز خواب که به آن «بی‌خوابی اولیه» نیز می‌گویند، بیشتر در جوانان دیده می‌شود و برعکس، دشواری در ادامه خواب در افراد مسن شیوع بیشتری دارد.

اما خبر خوب آنکه بررسی‌های انجام شده در مورد انواع مختلف بی‌خوابی‌ها نشان داده است که در مورد 80 درصد از بی‌خوابی‌ها می‌توان علت آن‌ها را تشخیص داد. بدیهی است با تشخیص صحیح علت بی‌خوابی، غالباً می‌توان به درمان و رفع آن پرداخت. اینک به معرفی هر یک از علل و عوامل شناخته شده بی‌خوابی و اختلال در خواب می‌پردازیم.

انواع اختلال خواب چیست؟

اصلی‌ترین عواملی که باعث اختلال در خواب می‌شوند عبارتند از: «اضطراب و نگرانی‌، دلهره، فشارهای شغلی، بی‌کاری، مشکلات خانوادگی، بی پولی و کاهش درآمد و بیماری خود یا نزدیکان و یا مرگ آنان» نیز می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند. البته بی‌خوابی در اثر این نوع عوامل، دوره‌ای و موقتی بوده و اگر این مشکلات رفع شوند، ممکن است وضعیت خواب به صورت عادی و طبیعی بازگردد. اما متاسفانه در بیشتر موارد بعد از دوره‌های بحرانی، اختلال خواب مزمن و عادت شده و فرد به طور جدی، اقدامی برای برطرف کردن علت آن انجام نمی‌کند. در هر صورت لازم است به طور دقیق بدانیم اختلال خواب چیست و چگونه درمان می‌شود.

همچنین مواردی مثل، مصرف غذای حجیم یا چرب به فاصله کوتاهی قبل از خواب می‌تواند مانع تجربه خواب سریع و راحت شده و گرسنه خوابیدن هم کیفیت خواب را کاهش داده و موجب بیدار شدن چند باره شما می‌گردد.

امروز ثابت شده اختلال خواب، عامل بروز بسیاری مشکلات سلامتی جسمی و روانی است، پس باید خیلی جدی گرفته شود. با گذشت زمان، بی‌خوابی می‌تواند منجر به چاقی، دیابت، فشار خون بالا، بیماری قلبی، سکته مغزی و سلامت روانی ضعیف شود. یک متخصص خواب می‌تواند با استفاده از یک ارزیابی دقیق و بررسی عوامل برهم زننده خواب بیمارش به تشخیص روش درمان اختلال خواب شما کمک کند و برنامه‌های مراقبتی مناسبی را ارائه دهد تا کیفیت خواب و در نتیجه زندگی شما را بهبود بخشد.

البته علاوه بر عوامل بیخوابی و اختلال خوابی که در بالا اشاره شد، مشکلات دیگری نیز برای اختلال در خواب وجود دارند که در ادامه مقاله بیخوابی به شرح آن‌ها می‌پردازیم:

1. کم خوابی

مبتلایان به بی‌خوابی به سختی به خواب می‌روند و اغلب احساس خواب آلودگی می‌کنند. طبق گفته آکادمی پزشکی خواب آمریکا، در میان شایع‌ترین شرایط، حدود 33 تا 50 درصد از بزرگسالان برخی علائم بی‌خوابی را دارند. بی‌خوابی اغلب در هنگام استرس افزایش می‌یابد، اما اگر علائم برای سه ماه یا بیشتر طول بکشد، می‌تواند مزمن شود. عادات بد خواب، تغییرات محیطی، داروها و شرایط پزشکی همزمان مانند آسم یا آپنه خواب همگی می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.

2. خروپف و آپنه خواب

خروپف خسته کننده است اما می‌تواند خطرناک نیز باشد. خفگی مکرر و قطع تنفس، حداقل 5 بار در ساعت، بر کیفیت خواب و سطح اکسیژن تأثیر می‌گذارد. بدون درمان، با فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته مغزی مرتبط است. قطع شدن‌های موقتی تنفس در هنگام خواب (Sleep Apnea) که به‌طور انعکاسی باعث بیداری می‌شود با وجودی که به میزان زیاد و به طور قابل ملاحظه‌ای باعث بی‌خوابی نمی‌شود ولی به علت اینکه می‌تواند موجب خطر جدی گردد، دارای اهمیت است. خوشبختانه این عارضه قابل درمان است. این مطالب کمک می‌کند تا بدانید اختلال خواب چیست.

 3. اختلالات ریتم شبانه روزی

نوبت کاری و شب کاری، ساختمان خواب شخص را مختل می‌کند. در سنین جوانی خیلی راحت‌تر می‌توان با این تغییرات خو گرفت و کیفیت مناسب خواب را تا حدود زیادی حفظ نمود. ولی هر چه سن بالاتر می‌رود بدن توانایی خود را برای عادت به این تغییرات از دست می‌دهد. خلاصه این که در افراد مسن در اثر بهم خوردن ریتم شبانه روزی، اختلال و ناراحتی بیشتری در خواب آن‌ها ایجاد می‌شود.

4. سندرم پای بیقرار (RLS)

سندرم پای بی قرار (RLS) با احساسات ناخوشایند و میل مقاومت ناپذیر برای حرکت دادن اندام‌ها مشخص می‌شود. اغلب در افراد بالای 60 سال، علائم RLS معمولاً در پاها ظاهر می‌شود و ممکن است در زمان استراحت، آرامش یا عدم تحرک افزایش یابد.

 5. نارکولپسی

نارکولپسی یک اختلال عصبی است که به دلیل کمبود هیپوکرتین در مغز ایجاد می‌شود. هیپوکرتین یک ماده شیمیایی است که به بیدار و فعال نگه داشتن مغز کمک می‌کند. اگر به نارکولپسی مبتلا هستید، نورون‌های مغز شما که حاوی هیپوکرتین هستند تحلیل می‌روند و در نهایت می‌میرند. از آن‌جایی که شما سطوح پایینی از این نورون‌های انرژی‌زا در مغز خود دارید، ممکن است خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و دوره‌های متناوب و غیرقابل کنترل به خواب رفتن در طول روز را تجربه کنید.

برای اینکه دقیقا متوجه شوید این نوع اختلال خواب چیست باید بدانید که علاوه بر خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، علائم نارکولپسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد: کاتاپلکسی، توهم‌های واضح و اغلب ترسناک، فلج خواب و قطع شدن خواب شبانه یا خواب پراکنده. افرادی که به نارکولپسی مبتلا نیستند، قبل از اینکه به خواب عمیق‌تری برسند، یک سری مراحل خواب سبک‌تر را پشت سر می‌گذارند. مبتلایان به نارکولپسی اغلب در ساعات بیداری و حتی هنگام رانندگی، صحبت کردن یا راه رفتن بلافاصله در مرحله خواب عمیق‌تری قرار می‌گیرند.

6. اختلال خواب REM

اختلال رفتاری خواب REM وضعیتی است که در آن شما به صورت فیزیکی رویاهای خود را اجرا می‌کنید. شما معمولاً از اعمال خود آگاه نیستید مگر اینکه در طول قسمت از خواب بیدار شوید. اکثر دوره‌های اختلال خواب REM شامل رویاهای کابوس‌آمیز تعقیب یا حمله می‌شوند که باعث می‌شود با مشت، لگد و جیغ زدن به طور فیزیکی از خود دفاع کنید. دفعاتی که با آن رفتار خواب REM را تجربه می‌کنید می‌تواند از یک بار در هفته تا چندین بار در شب متفاوت باشد.

7. دندان قروچه خواب

دندان قروچه در خواب، ساییدن یا فشردن دندان‌ها در خواب، می‌تواند عوارض جانبی متعددی از جمله اختلالات فک، سردرد و آسیب دندان‌ها را به همراه داشته باشد. موارد خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند، اما اگر علائمی مانند حساسیت دندان، سفتی فک، گوش درد و سردرد در کیفیت زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، باید از یک متخصص خواب کمک بگیرید.

8. پاراسومنیا

پاراسومنیا زمانی اتفاق می‌افتد که فرآیند خواب توسط رویدادهای مرتبط با خواب مانند راه رفتن در خواب یا وحشت‌های شبانه مختل شود. معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در حالت مخلوط خواب و بیدار باشد. اگر می‌خواهید بدانید اختلال خواب چیست و چگونه درمان می‌شود، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

– راه رفتن در خواب زمانی اتفاق می‌افتد که فرد از رختخواب بلند می‌شود و در حالی که هنوز خواب است راه می‌رود.

– ترس‌های شبانه با وحشت شدید و ناتوانی موقت در به دست آوردن هوشیاری کامل مشخص می‌شوند. آن‌ها اغلب با راه رفتن در خواب جفت می‌شوند. بیشتر در کودکان شایع است.

معمولاً رفتارهای پاراسومنیا نادر و خفیف معمولاً جای نگرانی ندارند. اما اگر به اندازه کافی اغلب اتفاق بیفتد یا شدید شود، ممکن است به مراقبت از یک متخصص خواب نیاز داشته باشید.

9. عرق کردن شبانه

اگر از تعریق شبانه رنج می‌برید، ممکن است از خواب بیدار شوید و لباس‌ها و ملافه‌های خود را خیس عرق ببینید، حتی اگر دمای اتاق متوسط باشد. تعریق شبانه می‌تواند با تغییرات هورمونی مانند یائسگی یا ناشی از درمان پزشکی برای شرایطی مانند سرطان همراه باشد.

عوارض و اثرات بی‌خوابی

خواب برای سلامتی جسم و روح لازم و ضروری است. خواب به ما کمک می‌کند که از خستگی‌ها، از کسالت‌ها از فشارهای گوناگون و از آسیب‌های حاصل از فعالیت‌های روزانه رهایی یافته و آرامش یابیم. کم‌ خوابی باعث می‌شود حتی درمان بیماری‌ها نیز به تعویق افتد. افرادی که مبتلا به بی‌خوابی یا کم‌خوابی و یا هر گونه اختلال خواب هستند، خیلی بیشتر از دیگران به بیماری‌های عصبی و روانی مبتلا می‌گردند. همچنین آمار نشان می‌دهد که افراد کم خواب خیلی بیشتر از سایرین به پزشک و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. این موارد زمانی اتفاق می‌افتند که ندانند اختلال خواب چیست و چگونه درمان می‌شود.

بی‌خوابی، کار و فعالیت روزانه را مختل می‌کند، دقت انسان را کاهش می‌دهد، کارایی و توانایی افراد را کم می‌کند و واکنش‌های بدن به راحتی انجام نمی‌گیرد. اشخاص کم‌خواب، تحریک‌پذیر و عصبی هستند، رفتارشان تغییر می‌کند، توانایی یادگیری و اندیشیدن در آن‌ها کم می‌شود و در نتیجه کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهند. به طور کلی در طول شبانه‌روز، 7 تا 9 ساعت خواب کافی است، بنابراین شما باید سعی کنید بدانید به چه مقدار خواب نیاز دارید.

نتایج آخرین تحقیقات در رابطه با موضوع اختلال خواب چیست؟

اخیراً محققین به منظور بررسی‌های علمی، چند گربه را برای مدتی از خواب محروم کردند و سپس مایع نخاعی و مایع مغز این حیوانات را مورد مطالعه قرار دادند. در نتیجه در آن‌ها یک نوع ماده پروتئینی مخصوص به نام CLS-10-Octadecenoamide یافتند. سپس این دانشمندان توانستند به طور مصنوعی همین نوع مولکول را تهیه نموده و آن را به چند نوع حیوان مختلف و از آن جمله به چند موش آزمایشگاهی تزریق کنند. با تزریق این پروتئین به حیوانات، آن‌ها فوراً به خواب طبیعی و عمیق فرو رفتند.

این آزمایش نشان می‌دهد که ماده کشف شده از مایع نخاعی و مغز گربه‌ی خواب آلوده، در به خواب کردن حیوانات دیگر می‌تواند مؤثر و کارساز باشد. این مطالعه علمی، نخستین پژوهشی است که در ارتباط با ژنتیک و پروتئین خواب انجام شده و نشان داده است که پروتئین مخصوص در مایع مغز و نخاع باعث پدید آمدن خواب می‌شود. این بررسی بدون شک می‌تواند در آینده برای درمان بی‌خوابی و رفع اختلالات خواب در انسان نیز مؤثر باشد.

معرفی بهترین کتاب برای رفع بی‌خوابی و درمان اختلال خواب

در این بخش به معرفی چند کتاب و مقاله‌ می‌پردازیم که اطلاعات جامع و کاربردی در رابطه با اختلال خواب و چگونگی درمان مشکلات خواب به شما می‌دهد:

• کتاب «چگونه آسوده بخوابیم»، اثر: باربارا هلر، مترجم: بنیامین کبیری
• کتاب «خواب و بی‌خوابی»، اثر: پیتر هاری و شرلی لیند، مترجم: مهدی قراچه داغی
• کتاب «غلبه بر بی‌خوابی»، اثر دکتر منوچهر صیونیت
• مقاله «تبیین پیامدهای بی‌خوابی مزمن»، اثر: لیبا رضایی و حبیب‌الله خزایی
• مقاله «اثربخشی درمان فراشناختی بر بیماران مبتلا به بی‌خوابی»، اثر: مهدی رضایی و سید کاوه حجت

درمان بی‌خوابی و اختلالات خواب

برای این که پزشک بتواند اطلاعات لازم در مورد علت بی‌خوابی شما را پیدا کند، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. آن‌ها همچنین ممکن است آزمایش‌های مختلفی از جمله پلی‌سومنوگرافی، الکتروانسفالوگرام، تست تأخیر خواب چندگانه و… را انجام دهند. این آزمایش‌ها برای تعیین مسیر درست درمان اختلال خواب و بی‌خوابی می‌توانند تاثیر زیادی داشته باشند. درمان اختلالات خواب بر اساس نوع و علت آن می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی و تغییرات سبک زندگی است. درمان‌های پزشکی عبارتند از:

• قرص‌های خواب آور
• مکمل‌های ملاتونین
• آلرژی یا داروهای سرماخوردگی
• داروها برای هر گونه مشکل بهداشتی زمینه‌ای
• دستگاهی مناسب تنفس یا جراحی (برای شرایط آپنه خواب)
• گارد دندان (معمولاً برای دندان قروچه)

داروی درمان اختلال خواب چیست؟

قرص‌های خواب‌آور تجویزی می‌توانند به شما کمک کنند تا بخوابید و یا در خواب بمانید. پزشکان به طور معول استفاده از قرص‌های خواب‌آور تجویزی را برای بیش از چند هفته توصیه نمی‌کنند، اما چندین دارو برای استفاده طولانی‌مدت تأیید گشته‌اند. حال که با موضوع اختلال خواب چیست، آشنا شدیم؛ باید بدانیم با چه داروهایی درمان می‌شود. برای مثال عبارتند از:

• اسزوپیکلون (Lunesta)
• ملاتونین‌ها مانند راملتئون
• زالپلون (سونات)
• زولپیدم (Ambien، Edluar، Intermezzo، Zolpimist)

قرص‌های خواب‌آوری که تجویز می‌شوند معمولاً عوارض جانبی مانند گیجی در طول روز، افزایش ناتوانی در حرکت یا شل شدن بدن و… دارند و همچنین ممکن است عادت‌ساز باشند، بنابراین حتما از پزشک خود در مورد عوارض جانبی این داروها سوال کنید.

تکنیک‌های رفع بی خوابی بدون مصرف دارو

برای رهایی از اختلال در خواب و غلبه بر بی‌خوابی بدون مصرف دارو توصیه می‌شود نکات گفته شده در زیر را مورد توجه و عمل قرار دهید:

• مدتی قبل از فرا رسیدن ساعتِ خواب باید از مصرف قهوه، چای، نوشابه‌های کافئین‌دار و سایز نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید.
• فعالیت و ورزش را مدتی قبل از خواب انجام ندهید و بین خواب و ورزش چند ساعتی فاصله باشد.
• مدتی قبل از خواب غذا نخورید و صرف غذایی سبک را به دو تا سه ساعت پیش از خواب موکول کنید. می‌توانید در غذاهای خود از ماهی و سبزیجات استفاده کنید ولی خوردن مواد قندی را به حداقل برسانید.
• باید ساعت خواب، بیداری و استراحت خود را تنظیم کنید و آن‌ها را تغییر ندهید.
• از شب زنده‌داری خودداری کنید.
• از چرت‌های کوتاه در طول روز خودداری کنید.
• درجه حرارت بدن خود را منظم نگه دارید. این کار را می‌توانید با تنظیم دمای اتاق هم انجام دهید.
• سعی کنید زمانی به خواب بروید که ساعت خواب شما فرا رسیده باشد. یعنی خود را مجبور به خوابیدن نکنید.

با توجه به نکات گفته شده و دانستن این موضوع که اختلال خواب چیست؛ با اندکی تغییر در عادات روزانه و سبک زندگی خود، می‎توانید شب‌ها راحت بخوابید.

چه بیماری‌هایی باعث خواب زیاد می‌شوند؟

یکی دیگر از اختلالات مهم در مورد خواب، پُرخوابی در هنگام روز یا «نارکولپسی» است. بیماری نارکولپسی زمینه ارثی دارد و علایم آن بین سنین 10 تا 30 سالگی ظاهر می‌‎شود. شیوع این بیماری در مردان تا حدودی بیشتر از زنان است. مهم‌ترین نشانه این بیماری، خواب‌آلودگی شدید و غیرقابل مقاومت در هنگام روز است. این خواب‌آلودگی حتی ممکن است در هنگام رانندگی، نوشتن و صحبت کردن پیش آید.

انواع بیماری‌های تاثیرگذار بر پرخوابی

– پرخوابی به علت اختلالات متابولیکی و سمی: این حالت می‌تواند در اثر بالا بودن میزان اوره‌ی خون یا در اثر بسیاری از اختلالات مربوط به متابولیسم و سوخت و ساز بدن باشد.

– پرخوابی به علت افسردگی شدید: افسردگی شدید تقریباً همیشه همراه با نوعی اختلال در خواب همراه است. در بیشتر موارد افسردگی همراه با بی‌خوابی است ولی در عین حال گروه کوچک‌تری از بیماران مبتلا به افسردگی، به طور مشخص پُرخواب می‌شوند.

– پرخوابی به علت اختلالات روانی: مانند بیماران مبتلا به «شیزوفرنی» یا جنون جوانی غالباً دوره‌هایی از بیماری خود، افزایش خواب دارند. اختلال روانی دیگری مانند «هیستری» هم می‌تواند گاهی علت پرخوابی باشد. پرخوابی یا خواب‌آلودگی شدید می‌تواند از عوارض بیماران مبتلا به وسواس شدید، بیماران مبتلا به مصرف شدید الکل و یا مواد مخدر نیز باشد.

– پُرخوابی به علت بیماری «کِلاین- لِوین»: در این بیماری، دوره‌های پرخوابی به صورت تکراری یا راجعه که معمولاً همراه با پرخوابی یا افزایش مفرط خوردن غذا است مشخص می‌شود.

– پرخوابی در خانم‌ها به علت عادت ماهیانه: برای درک بهتر جواب این سوال که اختلال خواب چیست باید بگوییم که پرخوابی در خانم‌ها به طور متناوب و شدید بلافاصله در شروع و یا اندکی پیش از شروع دوره‌ی قاعدگی ظاهر می‌شود.

چه عوامل و بیماری‌هایی بر بی‌خوابی تاثیر دارند؟

عوامل گوناگونی که سبب پیدایش بی‌خوابی می‌شوند عبارتند از:

1- اختلالات جسمی، شامل: بیماری تیروئید، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی.

2- اختلالات روحی و روانی شامل: استرس یا فشارهای روحی، اضطراب، ترس، افسردگی.

3- مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی، قهوه، چای و سیگار.

4- محیط نامناسب برای خواب.

5- عادات نامناسب مربوط به خواب.

6- اختلال یا برهم خوردن نظم زمان خواب.

رابطه افسردگی و اختلال خواب چیست؟

یکی از علل عمدۀ بی‌خوابی در افراد میانسال و سالمند، افسردگی است. گاهی اوقات بیمار ممکن است به طور خودآگاه، غصه و ناامیدی را انکار کند و یا اینکه ممکن است مایل به صحبت درباره‌ی آن‌ها نباشد. در این چنین موارد، غالباً می‌توان افسردگی را از روی بی‌خوابی و بر اساس دشواری در حفظ تداوم خواب، همراه با سایر نشانی‌ها شامل کاهش وزن، یبوست، فقدان انرژی و بی‌علاقگی نسبت به زندگی، تشخیص داد. البته  همان‌طور که قبلا اشاره شد، در بعضی موارد افسردگی شدید با پرخوابی نیز همراه است.

استرس و بی‌خوابی

برای درک بهتر اینکه رابطه استرس با اختلال خواب چیست باید بگوییم که بعضی اوقات اضطراب ساده یا زودگذر در برخی افراد نیز می‌تواند باعث بی‌خوابی شود. استرس پیش از امتحان، قبل از یک ملاقات مهم، یا قبل انجام یک سخنرانی یا سفر و… می‌تواند در افراد سالم نیز باعث بی‌خوابی شود. این نوع اضطراب و تشویش معمولاً باعث یک شب یا چند شب بی‌خوابی می‌شود و مشکل معمولاً در آغاز خواب وجود دارد.

نوع دیگری از بی‌خوابی بر اثر استرس، ناشی از بیماری‌های عصبی مزمن و یا بیماری‌های روانی ممکن است اتفاق بیفتد. در این موارد افراد ممکن است در آغاز به خواب رفتن دچار مشکل باشند و یا در طول خواب به دلیل کابوس و رویا، از خواب بیدار شوند و این برخواستن از خواب در طول شب، باعث می‌شود بخواهند در مورد اینکه اختلال خواب چیست تحقیق کنند.

علت اختلال خواب در زنان

هر فردی در دوران زندگی ممکن است به طور موقت و یا دائمی دچار اختلال در خواب شود. میزان مبتلایان به بی‌خوابی در خانم‌ها 40 درصد و در آقایان 30 درصد است. علت زیادتر بودن اختلال خواب در خانم‌ها، تغییرات هورمونی به هنگام دوران عادت ماهیانه، در دوران بارداری به خصوص در سه ماه آخر و در دوران یائسگی است. علاوه بر آن وظایفی که خانم‌ها در خانواده دارند و به دلیل فشارهای اجتماعی در گروهی که باید در خارج از خانه هم کار کنند. همچنین نگهداری از کودکان و مراقبت از سالخوردگان معمولاً از وظایف خانم‌ها به شمار می‌آیند، باعث می‌شود بی‌خوابی و اختلال خواب در خانم‌ها بیش از مردان باشد.

درمان اختلال خواب با طب سنتی

بسیاری از مردم هرگز به دلیل بی‌ به پزشک مراجعه نمی‌کنند و سعی می‌کنند به تنهایی با بی‌خوابی کنار بیایند. اگرچه در بسیاری از موارد ایمنی و اثربخشی ثابت نشده است، برخی از افراد درمان‌هایی مانند:

– سنبل‌الطیب: این مکمل غذایی به عنوان کمک کننده خواب فروخته می‌شود زیرا اثر آرام‌بخش خفیفی دارد، اگرچه به خوبی مطالعه نشده است. در هر صورت پیش از امتحان سنبل الطیب با پزشک خود مشورت کنید و بدانید روش درمان اختلال خواب چیست.

– طب سوزنی: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد طب سوزنی ممکن است برای افراد مبتلا به بی‌خوابی مفید باشد، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. اگر می‌خواهید طب سوزنی را همراه با درمان معمولی خود امتحان کنید، از پزشک خود بپرسید.

– یوگا یا تای‌چی: برخی از مطالعات نشان می‌دهد که تمرین منظم یوگا یا تای‌چی می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.

اثرات مدیتیشن بر اختلال خواب

مدیتیشن پاسخی آرامش‌بخش برای بدن و ذهن، در زمان استرس است. بنابراین وقتی شما از اختلال خواب ناشی از استرس به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت رنج می‌برید، مدیتیشن یکی از مفیدترین کارهایی است که می‌تواند به بهبود وضعیت عصبی شما کمک کند. در واقع این روش درمانی برای آرامش خودکار و غیرارادی سرعت تنفس، تپش قلب، سیستم گوارش و ذهن است. همچنین به بهبود کیفیت خواب شما و بیدار از شدن از خواب کمک می‌کند.

ارتباط ویتامین‌ها با اختلال خواب چیست؟

بی‌خوابی یک اختلال خواب است که خوابیدن یا ادامه خواب را دشوار می‌کند. در حالی که استرس، افسردگی، برنامه خواب نامنظم، بیماری جسمی و ناراحتی همگی می‌توانند منجر به بی‌خوابی شوند، برخی ویتامین‌ها می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند.

به طور خاص، ویتامین‌های B6، B12، C، D و E می‌توانند کیفیت و مدت خواب شما را بهبود یا کاهش دهند. کمبود ویتامین C و هر دو کمبود و بیش از حد ویتامین B6 در بدن ممکن است خواب شما را تحت تاثیر قرار دهد یا باعث بی‌خوابی شود. بنابراین در مصرف هر گونه مکمل ویتامینی سر خود عمل نکنید و با پزشک خود مشورت کنید.

سخن آخر

ساده‌ترین راه‌هایی که می‌توانید برای درمان بی‌خوابی به کار ببرید این است که وضعیت فضای خواب‌تان را بهبود ببخشید. اتاق خواب خود را برای خواب طوری تنظیم کنید که راحت باشید؛ یعنی نور و صدا و دمای آن را مطلوب نگه دارید. حال که با موضوع اختلال خواب چیست آشنا شدید، راه‌هایی برای آرامش پیدا کنید. سعی کنید وقتی به رختخواب می‌روید، نگرانی‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود را کنار بگذارید. حمام آب گرم یا ماساژ قبل از خواب می‌تواند به شما برای خواب کمک کند. یک مراسم آرامش بخش قبل از خواب ایجاد کنید، مانند حمام آب گرم، مطالعه، موسیقی ملایم، تمرینات تنفسی، یوگا یا دعا. از تلاش زیاد برای خوابیدن خودداری کنید. هر چه بیشتر تلاش کنید، بیدارتر خواهید شد.