عزت نفس فرزندان | 3 اصل اساسی در افزایش عزت نفس فرزندان کدام است؟ -راز موفقیت

برای افزایش عزت نفس فرزندان چه کنیم؟

مهم ترین وظیفه والدین، درک اهمیت داشتن عزت نفس سالم و تلاش برای « افزایش عزت نفس فرزندان » خود، در دوران کودکی است.اگر والدین به نقش و جایگاه ارزشی عزت نفس فرزندان خود آگاه بودند، همه زندگی خود را رها می کردند و در دوران کودکی به « تقویت عزت نفس فرزندان » خود می پرداختند.

یادمان باشد همه فرزندان با عزت نفس به دنیا می آیند. این ما هستیم که به بهانه تربیت، عزت نفس را در کودک خود دچار آسیب می کنیم. در این مقاله بایدها و نبایدهای مهم در خصوص تربیت فرزندان دارای عزت نفس سالم، مثبت اندیش و توانا مطرح شده است.

چرا عزت نفس فرزندان برای والدین مهم است ؟

این مقاله تکمیلی در رابطه با این مسئله است که شما، به عنوان پدر و مادر، چه کاری می توانید انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید فرزندان شما با تصویری مثبت تر از آن چه خودتان در زمان کودکی داشتید، رشد کنند.

دقت کنید دوستان، کافی است چند سال وقت و انرژی خود را صرف رشد و شکوفا شدن مهارت عزت نفس و « اعتماد به نفس کودکان » خود کنید و بعد تا آخر عمر لازم نباشد نگران زندگی، افکار، عملکرد و موفقیت فرزندان خود باشید.

بسیاری از افرادی که در بزرگ سالی دچار مشکلات و اختلالات خلقی و شخصیتی می شوند، دقیقا روزی در کودکی عزت نفس آنها توسط والدین و یا نزدیکان آسیب شدید دیده است.

همانند « مقاله های قبلی اعتماد به نفس » و « مقالات عزت نفس » سایت راز موفقیت، آنچه که در این مقاله بیان شده، گوشه ای از معتبرترین اطلاعاتی است که تاکنون در این زمینه در جهان نوشته شده است.

متاسفانه باید گفت تا زمانی که خود شما والدین عزیز موفق نشده باشید اختلالات عزت نفس خود را درمان کنید، واقع گرایانه نیست که فکر کنید می توانید به فرزند خود کمک نمایید تا تصوری مثبت نسبت به خودش داشته باشد.

ارتباط عزت نفس و اضطراب و نقش والدین

تاثیری که والدین با حل کردن مسائل عزت نفس شخصی خودشان می توانند برروی آموزش فرزندان بگذارند،بسیار فراتر از هر آن چیزی است که به صورت کلامی سعی در آموزش آن ها داشته باشند و نقش والدین در حفظ آرامش فرزندان یا ایجاد اضطراب در آنها با مسائل مربوط به عزت نفس خود و فرزندانشان ارتباط تنگاتنگی دارد.

کودکان کمتر تحت تاثیر کلمات بوده و بیشتر متاثر از اقداماتی هستند که می بینند. بنابراین، این مسئله حیاتی است که والدین نشان دهند مقابله مستقیم با مسائل و مشکلات به جای سعی درپیدا کردن راه هایی جهت اجتناب از آن ها که ناشی از «استرس و اضطراب آموخته» است، بهترین راه زندگی در این جهان است.

حل مسئله یا روش حل مسئله؟ کدام یک در افزایش عزت نفس فرزندان نقش دارد؟

بیشتر والدین ایرانی در آموزش مهارت های مختلف به فرزندان از مثال های مختلف استفاده می کنند. این کار نه تنها عیبی ندارد، بلکه بسیار هم می تواند کمک کننده باشد.

اما مشکل زمانی پیش می آید که والدین شخصا اقدام به حل مسایل و یا بهتر بگویم «دخالت در چالش های پیش روی فرزندان» خود می کنند. اگر نیاز است که آموزش همراه با مثال صورت بگیرد، پدرو مادر تنها باید «روش های حل مسئله» را به عنوان الگو ارائه کنند تا این روش ها الهام بخش کودکانشان باشد که از آنها پیروی نمایند و بدین شکل شهامت مقابله فعال با چالش های دشوار زندگی را دریابند و مهمتر از آن، والدین باید متوجه باشند باور، تصویر و نگرشی که نسبت به خودشان دارند، تاثیری قوی بر عزت نفس فرزندان شان خواهد داشت.

نقش پدر و مادر در پرورش یا افزایش عزت نفس فرزندان :

گاهی ما به سن 50 سالگی می‌رسیم، اما هنوز در تعریف از خود مشکل داریم. گاهی ما عزت نفس نابود شده ای در کودکی خود داریم! به نظر شما مادر و پدری که خود عزت نفس ندارند و یا عزت نفس کاذب دارند، قادرند برای افزایش عزت نفس فرزندان خود نسخه ارائه کنند؟!

به نظر شما والدینی که در تمام طول عمر خود، هیچ تلاشی برای افزایش عزت نفس و یا تقویت اعتماد به نفس خود نداشته ایند می توانند الگوی خوبی برای افزایش عزت نفس کودکان خود باشند؟!

یک کودک هرچقدر هم که خام و ناپخته باشد، باز هم مستعد آن است انواع سرنخ های منفی که پدر و مادر به آنها می دهد را دریافت کند. « محمود جولایی »

تاثیر و نقش والدین بر عزت نفس کودکان

پس در اینجا نیز مثل همیشه توصیه می کنم دقت کنید که فرزند شما همیشه در حال یادگیری از شماست؛ او حتی از شما یاد می گیرید تا دست به تجربه، آزمایش و خطا بزند.

اجازه بدهید آزادانه و مستقل تجربه کند. اجازه دهید اشتباه کند. تنها وظیفه شما نظاره گر بودن و حمایت اوست بعد کافی است برای تجربیات و کارهای مثبتش او را تشویق کنید.

او یاد می‌گیرد که اگر فلان کار را انجام دهم، مادر به من لبخند می‌زند. اگر کودک ناتوانایی جسمی دارد، او را نسبت به واقعیت‌هایی که در پیش رو دارد، آگاه کنید. در این رابطه مثالی معروف توجه کنید:

خود شناسی کودک سه ساله را جدی بگیرید. کودک از حدود سه سالگی به باورهایی راجع به خویشتن خویش می‌رسد. این زمانی است که نهال عزت نفس و اعتماد بنفس کودک در اوج دوران رشد سریع خود می‌باشد.

او دیگر سلیقه و امیال خاص خودش را دارد و نباید باورها و خواسته‌های خودمان را به‌زور به او تحمیل کنیم.

• کودک شما دوست دارد خودش اسباب بازی مناسب خود را انتخاب کند، خودش تصمیم بگیرد که غذای پیشنهادی مادر را بخورد یا نه!!!
• کودک دلبند شما دوست دارد خودش هزاران تجربه دیگر را بیاموزد.
• اما شما دوست دارید عزت نفس و خودباوری و خودپنداره او را با دستان خود نابود کنید.

چگونه فرزندانی با عزت نفس سالم داشته باشیم ؟

متاسفم ولی والدین با عزت نفس پایین، نمی توانند کودکان با عزت نفس عالی بار بیاورند! « محمود جولایی »

تربیت کودک با عزت نفس عالی یک فرمول بیشتر ندارد:

اگر دوست دارید عزت نفس سالم و متعالی در کودک شما شکل گیرد، اگر به دنبال تنها یک اقدام بسیار موثر در افزایش عزت نفس فرزندان خود هستید؛ تا جایی که برای خود و دیگران خطری ایجاد نکرده به خواسته‌های او احترام بگذارید.

تمام درخواست‌ها، نظرات، نیازها و حرف های او را مثل یک آدم بزرگ، مثلا برادر بزرگتر یا حتی پدرتان جدی، مهم و ارزشمند بدانید و برای آنها تصمیم بگیرید و اقدامی انجام دهید.

عزیزان باور کنید کفش آبی یا صورتی که پسربچه شما برای خود انتخاب کرده به هیچ وجه با انتخاب شما فرقی ندارد چون تاثیری در سرنوشت او ندارد.

پس اگر انتخاب او کفش صورتی است اجازه دهید پسر شما همان کفش صورتی را تجربه کند. همیشه مهم و ملاک، احساس اهمیت داشتن و مؤثر و ارزشمندی نظر کودک باید باشد.

شما با محترم شمردن نظر کودک به او می گویید که تو احمق نیستی، تو ارزشمند هستی و نظر و انتخاب شما همانقدر درست است که نظر و انتخاب خود من درست است. این یعنی تقویت عزت نفس و باورمندی کودک دلبندتان.

وقتی پدر با صدای بلند و باافتخار به فرزندش می‌گوید: گوساله!

• تمام اعمال و گفتار شما در ذهن کودک در ترازوی ارزشیابی خویش، قرار می‌گیرد. کودک همه حرف‌های شما را به خود می‌گیرد. کودک تصور می‌کند شما خیلی بهتر می‌فهمید و خیلی بهتر تشخیص می‌دهید، پس هر آنچه بگویید، حتماً درست است.
• کودک حرف و نظر شما را بدون قضاوت می پذیرد.
• کودک دوست دارد تمام تجربیات خود که عموماً هم ذهنی بوده و کمتر واقعی بوده را با عشق و هیجان با اطرافیان در میان بگذارد. در این بین تنها تعداد اندکی از والدین به آن‌ها توجه نشان داده و با تمام وجود به صحبت‌های دلبندشان گوش می‌دهند، اما متأسفانه بیشتر والدین، مخصوصاً در خانواده‌های پر فرزند به‌محض حرف زدن یکی از فرزندان (مخصوصاً فرزندان کوچکتر) متاسفانه والدین نه تنها هیچ تمایلی به گوش کردن نشان نمی‌دهند، بلکه سخنرانی بااحساس کودک را قطع می‌کنند و از الفاظ نامناسبی هم ممکن است استفاده کنند. که گاهی فقط یک بار، فقط یک بار، فقط یک بار اینگونه واکنش های تند والدین و یا معلم کافی است تا کودک برای همیشه حرف نزند و یا باور کند نظر و احساس او هیچ اهمیتی ندارد و او کم دان و کم ارزش است!!!

و درست به همین دلیل است که من بر این باورم که هر زن و مردی نباید پدر و مادر شود، چون نمی‌تواند پدری و مادری بکند. پدر و مادری که خود عزت نفس و اعتماد به نفس آسیب دیده دارند، امکان ندارد بتوانند فرزندی با عزت نفس سالم تحویل جامعه بدهند یا برای افزایش اعتماد به نفس فرزند خود قدم موثری بردارند!

ارتباط عزت نفس فرزندان یا حرمت نفس و احساس حقارت!

ثابت شده تقریباً اکثر افرادی که عزت نفس منفی دارند و یا به عبارتی عزت نفس ندارند، احساس شدید حقارت می‌کنند. وقتی در کودکی احساس ارزشمندی و لیاقت را در شما از بین بردند، به‌طور اتوماتیک احساس حقارت قدرت می‌گیرد. عزت نفس و ارزشمندی در او محو می شود و فرد ناآگاهانه از درون احساس خلع و بی‌ارزشی می‌کند.

انسان حقیر و عزت نفس

آدم حقیر دقیقاً خود را لخت و عریان تصور می‌کند و بسیاری واکنش‌های تدافعی ناشی از تلاش برای پوشاندن کالبد تهی و مشکل دار درون خود از دید دیگران را بکار می‌گیرد تا اضطراب و ترس و نگرانی آمیخته خویش را بپوشاند. این واکنش ارتباطی عادت گونه افرادی است که عزت نفس ضعیفی دارند.

مثلاً، کسی که خود را گناهکار می‌داند و برای این باور خود دلایلی نیز دارد، در ارتباط با دیگران تنها دنبال سرنخ‌های اثبات گناهکاری دیگران خواهد بود. پس دلیل بدبینی و ایرادگیری و دگر بدبینی‌های افراد بدون عزت نفس متعالی نیز کارکرد همین مکانیسم است.

پذیرش من حقیرم. اول آرامت می‌کند و بعد انگیزه خروج از بن بست حقارت را در شما از بین می‌برد و لذا فرد ابتدا از جمع جدا می‌شود و بعد افسرده می‌شود و در نهایت هم احساس پوچی و بیهودگی وجودش را تسخیر می‌کند.

اشتباه ناخواسته والدین در آموزش بهبود و افزایش عزت نفس فرزندان !

دقت کنید دوستان چون موضوع بسیار مهم است. اگر والدین فقط وانمود کنند که تصور مثبتی نسبت به خودشان دارند درحالیکه چنین نباشد، این مسئله اثر برعکس دارد.

آنها ناخواسته به فرزندان خود آموزش می دهند که وانمود کنند کسی هستند که واقعا نیستند و آن کودک نهایتا می آموزد روی مدیریت تصوراتی که دیگران از او خواهند داشت تمرکز داشته باشند و بدین صورت ” خود و خویشتنی ” ایجاد می شود که در حقیقت وجود ندارد و خود آن ها نیز می دانند تقلبی است. البته این مسئله دقیقا نقطه مقابل تصویر مثبت و خودساخته از خویشتن است.

امروزه کسانی که در حوزه عزت نفس تحقیق و تدریس می کنند برخلاف استدلال نویسندگان قبلی بر این باورند که بهتر است والدین به فرزندان خود اجازه دهند تا آنها نیز شاهد کشمکش های درونی والدین خود و تلاش آنها برای مقابله با آن دشواری ها باشند زیرا کشمکش و تلاش در جهت رفع آن خلاء یا ضعف، واکنش اصلی جهت مقابله با ضعف در عزت نفس و تقویت آن است.

والدین ناتوان، نمی توانند کودکان توانایی بار بیاورند! این یک قانون است. پس والدین خود باید پیشگام و در تلاش دایمی برای تقویت عزت نفس اول خود و بعد فرزندان باشند.

والدین در بهبود عزت نفس فرزندان به چه مواردی باید توجه داشته باشند :

عزت نفس واقعی، باثبات و هجوم ناپذیر عزت نفسی است که در مواقع رویارویی با افراد و وضعیت های دردسر ساز بتواند بصورت فعال با آنها مقابله کند و به دنبال دوری از آنها نباشد.
والدین چگونه می توانند چنین دیدگاهی را در فرزندان خود ایجاد کنند؟ والدین چگونه باید عمل کنند که فرزندانشان به گونه ای برنامه ریزی شوند که به دشواری ها به نحو شایسته ای پاسخ دهند و نه تنها عزت نفس بلکه پذیرش نفس، خوشبختی و آرامش آن ها ارتقا یابد؟

در ادامه به مهمترین و موثر ترین مواردی که نقش شما در تقویت و افزایش عزت نفس فرزندان تان را پر رنگ و موثر می کند، اشاره می کنیم:

1- همه فرزندان متفاوت هستند!

آیا والدین در عزت نفس کودکان به این موضوع مهم توجه کرده اند؟؟!! یکی از مهمترین موضوعاتی که پدرو مادرها باید به آن توجه کنند این است که همه کودکان متفاوت هستند، بنابراین آموزش ها و پیام هایی که به فرزندان خود می دهند باید به این مسئله توجه داشته باشد که فرزند آنها از لحاظ رشد واخلاق و شخصیت خاص خود در چه موقعیتی قرار دارد.

در واقع گاهی آموزشی که برای یک کودک راهکار مناسب و تنظیم کننده است، برای کودکی دیگر می تواند برعکس عمل کند و باعث دور شدن وی از آنچه که به دنبالش هستیم شود. « محمود جولایی »

مثالی از کودکان وابسته

بعنوان مثال کودک حساس و وابسته ای که از مخالفت با دیگران یا به چالش کشیدن آنها هراس دارد، غلبه بر چنین مسئله ای از طریق یادگیری جسورتر بودن می تواند یک راهکار مقابله ای تنظیم کننده باشد و در طول زمان این امکان برای او وجود دارد که خود را توانا، قوی و مبتکر حس کند.

در نقطه مقابل کودکی که ماهیتا شخصیت مخالفت کننده دارد، راهکار فوق، او را مهاجم تر و خود محورتر می کند، بنابراین لازم است که این کودک یاد بگیرد که چطور با این گونه تنش ها به شکلی فعال مقابله کند و بصورت همکارانه و کمتر مهاجمانه بر خود محوری خودش غلبه کند.

2- همسالان یا والدین؟ کدام یک در افزایش عزت نفس فرزندان تاثیرگذارتر است؟

موضوع دیگری که در بحث عزت نفس فرزندان مطرح می شود و باید به آن اعتراف کرد این است که کودکان به ویژه وقتی بزرگتر می شوند، بیشتر تحت تاثیر همسالان خود قرارمی گیرند، زیرا در این مقطع زمانی آنها پیوسته نیاز دارند که مورد پذیرش و هماهنگی قرار بگیرند که این دو موضوع کمتر در ارتباط با والدین و بیشتر در ارتباط با هم سن و سالان اتفاق می افتد. علاوه بر این، کودکان ممکن است پیام های معقول والدین خود را اشتباه برداشت کنند یا به سادگی تصمیم به بی اعتنایی نسبت به آن ها بگیرند. بنابراین اگر با وجود تلاش های شما، کودکتان مسیر نامناسبی را انتخاب کرد و از توصیه های شما کاملا فاصله گرفت چندان به خود سخت نگیرید.

3- استراتژی آموزش عزت نفس فرزندان

همان طور که در کتاب عزت نفس روی میز شام اشاره کردم :
تصمیم گیری در این خصوص که یک فرد باید چه کاری انجام دهد تا از خود راضی باشد و خود را دوست داشته باشد، بهترین استراتژی آموزش عزت نفس به فرزندان توسط بزرگسالان به شما می رود.

یک اشتباه بزرگ در روش های رایج تربیت فرزند این است که والدینی که تمایل به دور کردن فرزندان از حس طرد شدگی را دارند، فرزندان خود را در رابطه با توسعه خویشتن عمومی آموزش می دهند که منحصرا بر اساس بازخورد دیگران و مورد تایید دیگران قرار گرفتن تعریف می شود.

والدین باید با برنامه ریزی، به فرایند تقویت توسعه مولفه درونی «خویشتن خصوصی» توجه داشته باشند، یعنی افراد در صورت لزوم، مورد تایید خود قرار گرفتن را به مورد تایید دیگران قرار گرفتن ترجیح می دهند.

4- قدردانی مشروط از خود، منجر به آسیب دیدن عزت نفس فرزندان می شود

همان طور که قبلا نیز تاکید شده است، این مسئله بسیار مهم است که والدین هر کارلازمی را انجام دهند و فرزندان شان را ترغیب کنند تا بر موانع پیش روی خود با نگرش چالش تمرکز کنند.

آنگاه برای رفع موانع به خطرات معقولی دست بزنند و به اقدامات خود افتخار کنند و نسبت به فرایندی که در آن فرزندشان با نگرانی ها دست و پنجه نرم می کند و به جلو حرکت می کند توجه داشته باشندو

به جای آن که ستایش یا تایید کودک را مشروط به موفق بودن در کار خود کنند، برای همه اقدامات فرزندان خود ارزش قائل شده و آنها را ستایش و در صورت لازم تایید کنند.

بخاطر داشته باشید در غیر این صورت، کودکان چگونه می توانند بیاموزند که از خود به خاطر تلاش هایشان، سوای از نتیجه آن تلاش ها (که به معنای قدردانی مشروط از خود است)، خشنود باشند؟
این مورد مخصوصاً در سال های اولیه مدرسه رفتن کودم بسیار اهمیت پیدا می کنید. معلم برای تقویت عزت نفس دانش آموزان خود نباید از الگوی قدردانی مشروط استفاده کنید.

فقط سه گام بردارید تا فرزندان با عزت نفس عالی تربیت کنید

در این بخش از مقاله، خلاصه ای از سه مولفه اصلی که برای دستیابی فرزندان به عزت نفس بالا لازم است، ارائه شده است. (که البته می توانند در مواردی دارای هم پوشانی هم باشند)

1. نگرشی خوش بینانه برای افزایش عزت نفس فرزندان : که الگویی از نگرش «توانا بودن» را برای کودکان ارائه می کند

همان طور که نویسندگان حوزه روانشناسی به شکلی قابل قبولی بیان داشته اند: فرزندان در سال های اولیه زندگی خود به دنیای بیرون، از چشم پدر و مادر خود نگاه می کنند.

زمانی که آن ها مشاهده می کنند والدین آن ها برای حل مسائل خود با انرژی و اشتیاق با مسائل شان روبرو می شوند، احتمال بیشتری دارد که فرزندانشان نیز دنیا را به عنوان مکانی هیجان انگیز و پرچالش تعریف کنند و نه مکانی که باید با نگرانی با آن برخورد کرد.

همچنین به شکلی مشابهی، کودکان به خود نیز از چشم والدین نگاه می کنند. بنابراین، وقتی والدین در مقابله با مسائل ، از خود اعتماد به نفس نشان می دهند و به فرزند خود در حل مسائل کمک می کنند، به شکل قابل توجهی به آنها اطمینان می دهند که سختی ها موقتی هستند.

2. پذیرش، توقعات و خودمختاری : سه معیار تربیت فرزند که توسعه عزت نفس فرزندان را به حالت بهینه می رسانند.

الف. پذیرش

ب. توقعات

خواسته های معقول والدین از فرزندان برای اینکه آنها سخت تلاش کنند تا فرصت های نهایی خود برای رسیدن به موفقیت را بصورت بهینه استفاده کنند بخشی جدایی ناپذیری از توسعه اطمینان در کودک است که با گذر زمان موجب می شود حسی سالم از خویشتن از عزت نفس در فرزندان ما، تکامل پیدا کند.

بنابراین، والدین باید صبورانه از راه های مختلف برای فرزندان خود الگوسازی کرده، به آن ها آموزش دهند و کمک کنند تا این که فرزندشان کاملا متوجه شود از او چه انتظاری می رود.

غیر از این کمک های معنوی، والدین باید متوجه باشند چه زمانی کودک را رها کنند و اجازه دهند نقش و مسئولیت خود را بپذیرد تا مفهوم «خودکفایی» و «خودکارآمدی» را نیز درک کنند و در بهترین حالت، اقدامات صحیح والدین نهایتاً به اقدامات صحیح خود کودک منجر می شود. دقت کنید که این مورد در بالا بردن اعتماد به نفس کودک نیز بسیار موثر است.

ج. خود مختاری

چند مطالعه تحقیقاتی بیان شده توسط محققان و نویسندگان عزت نفس بیان می دارد که «فرزندان لایق با عزت نفس بالا، احترام والدین به فردیت خودشان را تجربه می کنند.

والدین باید به شکلی فعال کودکان را تشویق کنند که تفاوت های خود را ابراز کنند و بدین شکل، آن ها راحتی یا «مهارت» کودک در توجه به نظرات خود و شناسایی آن چیزهایی که حس می کنند، می خواهند یا نیاز دارند را در برابر آن چه دیگران ممکن است ترجیح دهند تقویت می کنند. بنابراین، پدر و مادر باید این پیام را به کودکان خود بدهند (به ویژه با بزرگ شدن آن ها) که ایرادی ندارد با آن ها مخالفت کنند، البته تا زمانی که مخالفت را به شکل های زیانباری بروز ندهند.

3. انتقال تدریجی کنترل از والدین به خود فرزندان در جهت تقویت عزت نفس فرزندان

گرفتن کنترل از والدین و واگذاری تدریجی آن به فرزند، به عنوان راهی برای احترام به خواسته های مرتبط با رشد فرزندان بسیار تا بسیار اهمیت داشته و خودباوری و عزت نفس او را تقویت حواهد کرد.

آن چه در این جا بسیار اهمیت دارد آن است که والدین متوجه نیاز فرزند در افزایش کنترل خود نسبت به خودش و محیط خودش باشند، و باتوجه به توانایی هایی که از خود برای کنترل مسئولانه خود و شرایط محیط نشان می دهند ، باید این نیاز فرزندان که به تازگی موردتوجه قرار گرفته محترم شمرده شود.

بارها گفته شده است والدین خوب بودن چقدر دشوار است. بطور حتم، نزدیک شدن به ایده آل هایی که دراین جا مطرح کرده ام، سخت است.

در پایان این مقاله مهمترین توصیه ام به والدین عزیز این است که موضوع افزایش عزت نفس فرزندان خود را جدی گرفته و پس از ارزیابی عزت نفس خود، در صورت نیاز به تقویت آن بپردازند.

انسان فاقد عزت نفس یا دارای عزت نفس پایین در حقیقت فاقد شخصیت قوی و خلل ناپذیر بوده و در معرض آسیب های جدی در تمام زمینه های روانشناختی است.

بیصبرانه منتظر نظرات و سوالات و تجربیات شما همراهان سایت راز موفقیت هستیم.